«ردپای دیرین»، خاطرات طلبه و قاری شهید نادر دیرین
خاطرات این کتاب حاصل مصاحبه با دوستان و همرزمان شهید دیرین در چند نقطه از کشور از جمله اردبیل، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، مشهد، تهران، قم و ... است. نویسنده در مراحل پایانی تدوین این اثر به این نتیجه رسیده است که نام شهدای محله یساول به ویژه شهدای پایگاه ثارالله یساور در این کتاب گنجانده شود تا ضمن ادای دین به این شهیدان، نقش مسجد در ارتباط با دفاع مقدس و به عنوان مرکز دینی پیوند دهنده مردم با جبهه‌های حماسه و ایثار یادآوری شود.
در مقدمه این اثر می‌خوانیم: «استان اردبیل با مردمان دوستدار اهل بیت(ع) تاکنون فرزانگان و قهرمانان زیادی در عرصه‌های مختلف تحویل جامعه داده است که یکی از این فرزانگان در حوزه دین و حماسه، حجت‌الاسلام شهید نادر دیرین است.»
نادر دیرین دوم خرداد سال ۱۳۴۹ در محله حاجی قهرمان اردبیل متولد شد. پدرش سیف‌الله دیرین کشاورز و مادرش حلیمه جارچی خانه‌دار بود. او دوازدهمین فرزند خانواده دیرین بود. وی تحصیلات ابتدایی را در دبستان رضا پهلوی واقع در محله هفت‌تن (یساول) اردبیل سپری کرد. سال ۱۳۵۳ وارد مقطع راهنمایی شد و در مدرسه راهنمایی شهید قاضی سابق ادامه تحصیل داد.
آن زمان مرحوم سیدعبدالغنی موسوی نجفی در مسجد یساور مکتبی به نام مکتب علی(ع) راه‌اندازی کرده بود که جوانان زیادی در آن مکتب فعالیت می‌کردند. نادر، قاری قرآن آن مکتب بود و چون صوت و لحن خوبی داشت، توسط مرحوم سیدعبدالغنی مسئول قرائت قرآن در این مکتب شد.
سال ۱۳۵۷ تحصیلات دبیرستان را در هنرستان فنی رازی آغاز کرد. در آن دوران مبارزان انقلاب در مدارس و مساجد اوج گرفته بود و نادر به عنوان مسئول انجمن اسلامی مدرسه محل تحصیل خود و به عنوان یکی از مسئولان مکتب علی(ع)، فعالیت‌های این انجمن را تا حد زیادی گسترش داد و جوانان زیادی همراه وی در برابر رژیم پهلوی به مبارزه پرداختند. او همچنین کلاس‌های مربوط به ایدئولوژی اسلامی را در مسجد یساول برگزار می‌کرد و مسائل روز سیاسی و احکام را به نوجوانان و جوانان یاد می‌داد.
نادر دیرین وقتی مدرک دیپلم را با کسب نمرات بالا و خوب از هنرستان اخذ کرد، باز هم همکاری و فعالیت خود را با مسجد یساول حفظ کرد به طوری که اغلب اوقات او در مسجد سپری می‌شد. به دلیل اینکه استعداد خوبی در قرائت قرآن و خواندن ادعیه داشت، مادرش کمتر اجازه می‌داد به کارهای کشاورزی بپردازد تا بتواند برای پرداختن به قرآن و مداحی وقت بیشتری داشته باشد.
دیرین در عین حال از ورزش نیز غافل نبود و از جمله ورزش‌هایی که به آن علاقه داشت، کشتی بود. حتی چند بار نیز در مسابقات مختلف موفق به کسب مقام اول استانی در آذربایجان غربی هم شده بود. این شهید بنیانگذار مراسم دعای کمیل در اردبیل بود. نقش این گونه مراسم‌ها در افزایش حضور داوطلبانه جوانان در جبهه‌ها نیز غیرقابل انکار است.
برخورداری از یک خانواد اصیل، ایثارگر و دیندار، دوستدار اهل بیت(ع)، خودساختگی، پرداختن به ورزش (در مقطعی ورزش قهرمانی) و ... از نادر انسانی صبور و مورد اطمینان ساخته بود. از سوی دیگر صبر و حوصله خاص دیرین در مدیریت کارها و انجام وظایف و همچنین نوع برخورد او با مشکلات، تعجب‌آور بود.
ابتکارات و سخنان نادر دیرین در امور مختلف، حساسیت نسبت به بیت‌المال، نوع برخورد با دوستان و مدیریت مسائل و مشکلات، مسئولیت‌پذیری در زمان طلبگی و حضور در جبهه تنها گوشه‌ای از زوایای زندگی او محسوب میشود. در این میان مروری بر نوع برخورد این شهید با جوانان نشان می‌دهد که نادر دیرین فراتر از زمان خویش حرکت می‌کرد.
نادر نیازهای روز جوانان را می‌شناخت و می‌دانست چه رفتاری با جوان می‌تواند هدایتی سعادتمند برای وی به دنبال داشته باشد. خاطره «داود زاپاتا» در این کتاب یکی از ابتکارات شهید دیرین در تعامل کاربردی با جوانان است. هر یک از خاطراتی که در این کتاب مطرح شده است نشان می‌دهد که نادر دیرین دنیای از معرفت نسبت به خداوند بوده و صبر و بردباری یک طلبه را به خوبی نشان می‌دهد و مخاطب را به این باور و یقین می‌رساند که توکل به خداوند متعال و اخلاص در عمل حلال همه مشکلات است.
نادر از سال ۱۳۵۹ به کسوت طلاب علوم دینی درآمد و وارد مدرسه کجوری در مشهد شد. از اوایل جنگ تحمیلی به همراه روحانیون حوزه علمیه، چندین بار به جبهه اعزام شد که در همین دوران، شهادت برادرش کاظم دیرین آزمایشی دیگر برای او و خانواده‌اش بود. در زمان طلبگی با منیژه والدی ازدواج کرد و بعد از ازدواج نیز بارها در جبهه‌های مبارزه حق علیه باطل و در عملیات‌های مهمی همچون کربلای ۵ حضور یافت و سرانجام در ۳۰ اسفند سال ۶۶ در منطقه ماووت و در جریان عملیات بیت‌المقدس ۳ به شهادت رسید و پیکرش در گلزار بهشت فاطمه(س) اردبیل به خاک سپرده شد.
«ردپای دیرین» در ۱۷۰ صفحه و در دو هزار نسخه توسط نشر مجنون به چاپ رسیده است.
